Door de aanloop naar een nieuwe kabinetsformatie staat de toekomst van digitalisering politiek hoger op de agenda. Hoe moet het toekomstige digitaliseringsbeleid worden vormgegeven? Hoe moet de inhoud eruit komen te zien? En de governance? Welke vraagstukken komen op ons af? En wat vraagt dat van burgers, de politiek en de maatschappij?
Om terug te kunnen blikken, moeten we eerst weten wat de huidige stand van zaken is als het gaat om de digitale transitie in ons land. Hiertoe heeft de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) onlangs een rapport opgesteld, waarin het terugkijkt op wat er allemaal al is bereikt in de afgelopen drie jaar. De NDS bundelt kabinetsbreed de ambities en doestellingen voor een succesvolle digitale transitie in Nederland. Ieder jaar kijkt het kabinet of nieuwe ontwikkelingen een aanpassing van de strategie noodzakelijk maken.
Uit het rapport blijkt dat er de afgelopen tijd veel werk is verzet om ‘digitalisering verantwoord te benutten voor het Nederlandse verdienvermogen en de aanpak van maatschappelijke opgaven’. Voor de digitale overheid is daarbij de focus verschoven. De overheid staat niet langer zelf centraal, maar juist de maatschappelijke vraagstukken waar de overheid een oplossing voor moet bieden, of de levensgebeurtenissen waarin zij een rol speelt.
Fundamenten op orde
Volgens de samenstellers van het rapport zijn zowel in ons eigen land als in Europa de fundamenten voor digitalisering verder op orde gebracht. Als belangrijke mijlpaal van de afgelopen jaren wordt onder andere de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevens (AVG, internationaal aangeduid als GDPR) genoemd, maar ook het feit dat inmiddels 99 procent van de Nederlanders toegang heeft tot internet. Ook de totstandkoming van de Nederlandse Cybersecurity Agenda (NCSA) krijgt een eervolle vermelding.
Door de corona-uitbraak is het tempo van de digitale transformatie flink versneld. Tegelijkertijd blijven nog veel kansen onbenut. Zo blijft de rol die digitalisering kan spelen bij de klimaattransitie onderbelicht. Ook digitale soevereiniteit is een aandachtspunt, nu ook door corona steeds duidelijker wordt hoe afhankelijk Nederland en Europa zijn van digitale technologie en producten en diensten die elders worden ontwikkeld.
Mogelijke toekomstbeelden
Met het oog op de pandemie en de naderende kabinetsformatie heeft NDS ook een poging gedaan om verder vooruit te blikken als het gaat om de digitale transitie. Met het rapport – Toekomstverkenning Digitalisering 2030 – heeft NDS verkent hoe het politiek, overheid, bedrijven, (kennis)instellingen en burgers kan helpen het gesprek te voeren over de vraag: wat willen we dat technologie/digitalisering voor onze samenleving doet? Daarnaast beschrijven de samenstellers een aantal relevante technologische trends, waaronder digitale valuta, virtuele leefwerelden en de kwetsbaarheid voor cyberaanvallen.
Op basis van de beschreven trends formuleren de onderzoekers vier verschillende beelden van de digitale toekomst. Hierin staan twee vragen centraal:
- Welke actoren zijn leidend in de digitale transitie?
- Welk doel dient het proces van digitalisering?
Dit langetermijnperspectief helpt volgens de onderzoekers om keuzes te maken die vorm en richting geven aan de digitale toekomst. ‘Als dat niet gebeurt, dreigen we de digitale transitie passief te ondergaan. Er worden dan keuzes voor ons gemaakt, we lopen economische en strategische risico’s, en de kans is groot dat we straks leven in een wereld vol technologie die botst met onze waarden en normen’, schrijven de onderzoekers.
Pittige discussie
Kort voor het zomerreces bleek op een webinar van ECP.NL met als thema ‘Richting geven aan digitale transitie’, dat een meerderheid van de aanwezigen vond dat de overheid een leidende rol moet pakken bij de digitale transitie. Daarnaast werd er flink gediscussieerd over de stelling of overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties – net als bij het klimaat – concrete ambities en doelen moeten stellen voor de digitale transitie in 2030.Je kunt het webinar en de paneldiscussie, die je hier kunt terugkijken.
Jorgen Schram van de NSOB stelt dat de overheid, het parlement, maar ook de samenleving, er steeds meer van doordrongen raakt dat zich een derde industriële revolutie voltrekt. “Digitalisering verandert onze wijze van samenleven ingrijpend en stelt politiek, bestuur en ambtenarij voor nieuwe vragen.” De Tweede Kamer heeft hiertoe het essay De actuele kwestie, klassieke afweging: een verkenning naar de governance van het Nederlandse digitaliseringsbeleid“ ontvangen. Het essay biedt Kamerleden handvatten om gefundeerd het gesprek over de governance van digitalisering aan te gaan. Vaak is het namelijk nog een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Daarnaast kunnen ambtenaren met het essay in de hand de interdepartementale samenwerking op het gebied van digitalisering verder versterken.
De Young Professionals van Breinstein kunnen een cruciale rol spelen bij deze ‘derde industriële revolutie’. Zij zijn namelijk opgegroeid met digitaal. Benieuwd wat Breinstein voor jou kan betekenen? Neem contact met ons op!
