Fake news (oftewel nepnieuws) is een van de moderne problemen die de hedendaagse Social Media/ internetcultuur met zich meebrengt. Het is tegenwoordig ongelooflijk makkelijk nepnieuws te creëren. In Nederland mag namelijk iedereen zeggen en schrijven wat hij wil, zolang dit niet in strijd is met de wet, dit is de vrijheid van meningsuiting.
Maar wat is nepnieuws? Nepnieuws is desinformatie verhuld als nieuws, wat wordt verspreid via websites, sociale en traditionele media. Nepnieuws kan gebruikt worden voor meerdere redenen. Deze redenen kunnen zijn het maken van winst, het beïnvloeden van de publieke opinie en het kan daarnaast gebruikt worden als frame tegen journalistiek in de politiek.
President Donald Trump
Een voorbeeld van nepnieuws op het hoogste niveau heeft zich onlangs nog voorgedaan. Toen de (nu nog) huidige President van Amerika Donald Trump de afgelopen verkiezingen verloor doet hij veel onjuiste uitspraken en verkondigt hij deze als nieuws. De volgende uitspraken laten goed zien wat voor nepnieuws hij verspreidt en hoe makkelijk het kan zijn voor het Amerikaanse volk om de President gewoon te geloven, zoals het eigenlijk zou moeten zijn.
Uitspraak 1: “Onze campagneleden werden geweigerd om bij het stemmen in Detroit aanwezig te zijn.”
– Dit is onjuist. Er mocht van elke partij één persoon worden neergezet om waar te nemen.
Uitspraak 2: “De kiescommissie in Georgia wordt geleid door democraten”
– Dit is onjuist. De republikeinse staatssecretaris Brad Raffensperger is daarvoor verantwoordelijk.
Uitspraak 3: “Als je alle illegale stemmen telt, win ik met gemak. Als je de illegale stemmen telt, kunnen ze de verkiezingen van ons stelen.”
– Dit is nergens op gebaseerd. Er is geen melding gemaakt door officiële instanties over substantiële ‘illegale’ stemmen, bovendien zou het om enorme aantallen moeten gaan om de verkiezing te kunnen beïnvloeden.
Het herkennen van Fake News
Wanneer de president van Amerika (de ‘Wereldleider’) zomaar ‘fake news’ kan verkondigen als nieuws aan het Amerikaanse volk en de rest van de wereld, kan je je af gaan vragen welk nieuws je dan nog wel blindelings kan geloven. Hieronder worden een aantal signalen (red flags) weergegeven waar lezers op moeten letten om het echte van het nepnieuws te onderscheiden:
1. Titels die zeer aantrekkelijk zijn om op te klikken (clickbait)
2. Verdachte websitedomeinen (die echte domeinen nabootsen).
3. Spellingsfouten en vreemde lay-outs
4. Foto’s en afbeeldingen waar mee geknoeid is
5. De afwezigheid van een publicatiedatum
6. Geen vermelding van auteurs, bronnen of andere data
Er zijn daarnaast richtlijnen (of tips) bedacht door deHarvard Summer School die lezers kunnen toepassen om fake news te identificeren. Hieronder worden de vier belangrijke punten weergegeven:
1. Check de geloofwaardigheid van de uitgever
– Niet elk nieuwsmedium is betrouwbaar. Kijk daarom altijd kritisch naar de uitgever.
2. Besteed aandacht aan de kwaliteit en de tijd van de uitgave
– Zie je veel spelfouten en een rare layout? Zorg dan dat je extra kritisch naar het desbetreffende artikel kijkt.
3. Check de bronnen en citaten
– Check of de bronnen überhaupt bestaan en wanneer ze bestaan check dan of ze de citaten niet anders verwoord hebben.
4. Vraag het aan de professionals
– Wanneer je het nieuws zelf niet kan bevestigen of onderzoeken, vraag het dan aan de mensen in die er wel verstand van hebben.
We leven in een tijd waarin een overvloed aan informatie beschikbaar is. Deze informatie is vaak slecht of bijna niet van echt te onderscheiden. Het is aan ons proactief te zijn in het herkennen van nepnieuws en op onderzoek uit te gaan.